قرطاس

ابن‌تیمیه‌ در کتاب‌ الرّدّ علی‌ المنطقیین‌ ،فصل‌ به‌ معنای‌ ذاتی‌ ممیز را انکار کرده‌ است‌. به‌ نوشته‌ او، تفاوت‌ و تفریق ‌ بین‌ ذاتی‌ و عرضی لازم‌ برای‌ ماهیت ‌ غیرممکن‌ است‌. وی‌ بر آن‌ است‌ که‌ اکثر متکلمان ‌ بین‌ فصل‌ و عرض‌ خاص‌ تفاوت‌ قائل‌ نبودند… بیشتر »

حد و برهان‌ در جنس‌ و فصل‌ و مادّه‌ و صورت‌ با یکدیگر مشارکت‌ دارند، زیرا از یک‌ سو جنس‌ و فصل‌ در جواب‌ ماهو، به‌ عنوان‌ حد برای‌ یک‌ ماهیت‌، می‌آیند و از سوی‌ دیگر، حد وسط‌ ــ که‌ یکی‌ از علل‌ چهارگانه‌ موجود ( علت‌ فاعلی‌ ، مادّی‌ ، صوری‌ ، غایی‌ )… بیشتر »

ماهیات‌ بسیط‌ خارجی‌، همچون‌ اعراض‌، مادّه‌ و صورت‌ خارجی‌ ندارند، در نتیجه‌ دارای‌ جنس‌ و فصل‌ واقعی‌ هم‌ نیستند، زیرا در بسایط‌، مابه‌الاشتراک‌ عین‌ مابه‌الامتیاز است‌، اما عقل ‌ در آن‌ها مشترکات‌ و مختصاتی‌ را می‌یابد و به‌ عنوان‌ اجناس‌ و فصول‌… بیشتر »

چگونگی‌ تقوم‌ جنس‌ به‌ فصل‌ جنس‌ و فصل‌ از اجزای‌ تحلیلی‌ ماهیت‌اند و در تحلیل‌ ذهنی‌ متمایزند و جنس‌ به‌ حسب‌ تحلیل‌ عقلی‌، متقوّم‌ به‌ فصل‌ است‌. به‌ گفته‌ صدرالدین‌ شیرازی ‌،ضرورت‌ تقوم‌ جنس‌ به‌ فصل‌ به‌ این‌ دلیل‌ است‌ که‌ ترکیب‌ آنها در ذهن‌… بیشتر »

ارسطو در مابعدالطبیعه ، ارتباط‌ مادّه‌ با جنس‌ و فصل‌ با صورت‌ را به‌ اختصار بیان‌ کرده‌ است‌. چنانکه‌ بیان‌ شد، از نظر فرفوریوس‌ جنس‌ و فصل‌ شبیه‌ مادّه‌ و صورت‌ است‌، اما او تنها به‌ ذکر مشابهت‌ بسنده‌ کرده‌، ولی‌ ابن‌سینا این‌ مطلب‌ را به‌تفصیل‌… بیشتر »

سلسله‌ اجناس‌ به‌ صورت‌ تصاعدی‌ ترتب ‌ می‌یابند. جنس‌الاجناس‌ همیشه‌ یکی‌ از مقولات ‌ ده‌گانه‌ است‌. ارسطو در کتاب‌ مقولات موجودات‌ را به‌ ده‌ مقوله‌ تقسیم‌ کرده‌ است‌. وی‌ وجود را جنس‌ مقولات‌ ندانسته‌ است‌؛ به‌ بیان‌ دیگر، مقولات‌ تحت‌ جنس‌ واحد… بیشتر »

تعریف جنس‌ و فصل این‌ دو اصطلاح‌ در مباحث‌ متعددی‌ از منطق ‌ و فلسفه ‌ به‌کار رفته‌ است‌، از جمله‌ در مباحث‌ کلی‌ و اقسام‌ آن‌، حمل ‌، تعریف ‌، صناعات‌ خمس‌ ، ذاتی ‌، مادّه‌ و صورت ‌، علیت ‌، مقولات ‌، وجود و حتی‌ مباحث‌ الفاظ ‌. جنس‌ و فصل در کتاب‌ جدل… بیشتر »

اقسام نوع اضافی   نوع اضافی همانند کلی بر سه گونه است: ۱. نوع اضافی طبیعی؛ ۲. نوع اضافی عقلی؛ ۳. نوع اضافی منطقی. در این زمینه “قطب‌الدین شیرازی” می‌گوید: “و گاه باشد که نوع را اطلاق کنند بر هر کلی طبیعی که عارض معقول از او می‌شود که… بیشتر »

در نسبت بین نوع حقیقی و نوع اضافی اختلاف است متقدمان مانند “ابن سینا” بر آن‌اند که نسبت بین آن دو عموم و خصوص مطلق است، یعنی هر نوع حقیقی، نوع اضافی هست مانند انسان و فرس، اما هر نوع اضافی نوع حقیقی نیست، مانند حیوان و جسم نامی و جسم.… بیشتر »

نوع (کلیات خمس) به دو دسته حقیقی و اضافی تقسیم شده است و به اشتراک لفظی بر هر دو معنی اطلاق می‌شود. ← قسم اول نوع حقیقی، کلی ذاتی‌ای است که در جواب ما هو بر افراد متفق‌الحقیقه حمل می‌شود و از کلیات خمس به حساب می‌آید، و از لحاظ ذاتیات، قابل تقسیم نیست،… بیشتر »