براهین اثبات وجود خدا از دیدگاه امیرالمومنین 11
اقسام نظم
نظم را بر حسب غایت و نتیجه، می‌توان به سه نوع تقسیم کرد:
1. نظم زیباشناختی: اگر گروهی از عناصر و اجزا به شیوة خاص کنار هم قرار گیرند که درک و مشاهدة آن‌ها لذت‌بخش باشد، یا سبب حیرت و شگفتی انسان شود، آن را نظم زیباشناختی گویند؛ مانند مشاهدة تابلو نقاشی یا ترغیب به اعتقاد به وجود خدا از طریق بررسی آسمان پر ستاره و زیبا.
2. نظم علی: اگر عناصر خاصی در یک تقارن زمانی و مکانی رخ دهند، ما می‌توانیم از نظم علی سخن بگوییم.
3. نظم غایی: ساختارهایی که برای ایجاد یک نتیجة مشخص و با ارزش هماهنگ شده‌اند، نظم غایی دارند. نمونة نظم غایی، موجودات زنده یا مصنوعات بشری است.
همچنین نظم را به این اعتبار که پیوند و ارتباط بین اشیای مختلف، لازمه و شرط پیدایش مفهوم نظم است، به سه نوع، تقسیم می‌کنند:
یک: نظم اعتباری: این گونه از نظم، تابع قرار داد اعتبار کنندگان است و در حالات مختلف، متفاوت است؛ مانند نظم کتاب‌ها در کتابخانه که براساس الگوی خاصی، چینش شده‌اند.
دو: نظم صناعی: این نوع از نظم براساس قوانین علمی و به هدف خاصی به‌دست انسان برقرار می‌گردد؛ مانند نظم حاکم بر ساعت، کامپیوتر، هواپیما و …
سه: نظم طبیعی: مانند نظم در بدن انسان و گیاهان و جانوران و … این نوع از نظم معلول ارتباط و ترتیب طبیعی و تکوینی حاکم بر اجزای یک پدیده طبیعی است، نه ناشی از چینش قرار دادی یا صناعی اجزا.
بنابراین می‌توان گفت که نظم امری مشکک و ذو مراتب است که مصادیق پرشماری دارد که در بعضی پیچیده‌تر، و در برخی ساده‌تر است.
اگر در مجموعه‌های منظم دقت شود، آشکار می‌گردد که دو عنصر اصلی سازندة مفهوم نظم، عبارتند از:
الف. طراحی و برنامه‌ریزی دقیق؛
ب. هدف‌مندی.
اگر مجموعه‌ای، فاقد یکی از این عناصر باشد، منظم نخواهد بود.
