قرطاس

*بنامت ای ارحم الراحمین*

حقیقت دنیا و مراحل طی شده
حقیقت انسان همان ذات اوست که از آن تعبیر به «من» می شود. مراحل

طی شده یا عوالم آفرینش انسان(اظله، اشباح، ارواح):

الف: انسان امروز در ابتدای ایجاد نظیر سایه ای بود که در عربی به آن«ظل» می گویند.

ب: این سایه به صورتی مجسم شد که در روایات از آن به «شبح» تعبیر شده است.

ج: این شبح حیات و شعور پیدا کرد و سر انجام به آن«روح» گفته شد.

د:هنگامی که روح وارد جسم شد آن را«انسان» نامیدند.

توضیحات عوالم(اظله، اشباح، ارواح):

توضیحی درباره عالم اظله

«اظله» جمع«ظل» یعنی: سایه ها، سایه وجودش از آن دیگریست. یعنی اگر صاحب سایه نباشد، سایه ای وجود ندارد. این سایه در عالم اظله وابسته حق تعالی (منوط به اراده حق تعالی) بود. دیگر اینکه سایه، مظلم بالذات است، یعنی به ذات تاریک است. در نخصتین مرحله پیدایش ما به این صورت بوده ایم. اما عالم اظله علی(ع)و دیگر معصومین کاملا با ما تفاوت دارد.اکنون به3 تفاوت مهم ائمه(ع) با ما در آن عوالم اشاره می کنیم:

1- حضرات معصومین عین عقل اند. پیغمبر اکرم را عقل اول گویند،چنانکه در احادیث نبوی آمده است«اول ما خلق الله العقل» و «اول ما خلق الله نوری» که این دو جمله به یک معناست و دیگر معصومین(ع) عقل یا نورهای بعدی هستند.

2- معصومین اولین مخلوقات بودند، زمانی غیر از خدا و آناها چیزی و کسی وجود نداشت،آنان در عالم ارواح معلم فرشتگان بودند. معصومین(ع) اولین موجودات بودند که اقرار به وحدانیت خدا کردند.

لازم به تذکر است دو عالم ذر وجود داشته است:ذر اول قبل از خلقت آدم و ذر دوم پس از آفرینش آدم و سجده ملائکه بر او و تمرد ابلیس بوده است. در عالم ذر اول تمام ارواح شهادت به وحدانیت خدا دادند، آنگاه اقرار و اعتراف به ولایت14 معصوم نمودند.

ولی در عالم ذر دوم گروهی از ارواح شهادت به توحید و ولایت ندادند. که این ارواح در عالم دنیا معمولا همان کافران و منکران خدا و ولایت اند و این بدان معنا نیست که مجبور باشند،بلکه اینها زمینه بیشتری نسبت به دیگران در انجام گناه و سرپیچی از توحید و ولایت دارند. ولی این افراد می توانند با مبارزه بیشتر با هوای نفس، انسانی موحد و مومن شوند.

3- معصومین علیهم السلام با بقیه انسان ها تفاوت های مهم دیگری داشته و دارند از آن جمله داشتن خلافت و ولایت کلی الهی است.

توضیحی درباره عالم ارواح

الف- در روایات آمده است که ارواح دوهزار سال قبل ازخلقت آدم آفریده شده اند.

ب- عالم ارواح هم اکنون نیز وجود دارد و تا نسل انسان باقیست ارواح از آن عالم به عالم دنیا و در ارحام وارد می شوند.

ج- خداوند وقتی که حضرت آدم را آفرید و پس از آفرینش ارواح بنی آدم از آنها پیمان بندگی گرفت.این عالمی را که خداوند در آنپیمان بندگی گرفت،عالم«ذر» و «میثاق» گویند.

لازم به تذکر است که14 معصوم(ع) نیز دارای عوالم سه گانه(اظله، اشباح و ارواح) بوده اند ولی نحوه و موقعیت آنها با ما تفاوت داشته است.

علی(ع) و ائمه معصومین(ع) در عوالم

1-علی(ع) و ائمه معصومین(ع) در عالم اظله

علی(ع) با سایر معصومین (ع) در عالم اظله به پرستش خداوند متعال اشتغال داشت. علامه مجلسی از کتاب«ریاض الجنان» با اسناد خود از جابربن یزید جعفی روایت کرده که امام باقر(ع) به او فرمود: ای جابر زمانی بود که خدا بود و جز او هیچ نبود، نه معلومی بود و نه مجهولی( هیچ به جز ذات الهی نبود). اول مخلوقی که آفرید محمد(ص) و ما اهل بیت بودیم. ما را از نور عظمتش همراه با نور رسول خدا آفرید، پس مارا بسان سایه هایی سبز در حضور خود نگاه داشت( در لطافت مانند سایه بودند) به نحوی که نه آسمانی بود و نه زمینی و نه مکانی، نه شبی و نه روزی، نه خورشیدی و نه ماهی، جدا می شد نور ما از نور پروردگار مثل جدا شدن شعاع خورشید از خورشید، خداوند متعال را تقدیس می کردیم و حمد می نمودیم و آن چنان که شایسته عبادت بود پرستش می کردیم.

2-علی(ع) و ائمه معصومین(ع) در عالم اشباح

علی (ع) در این عالم نیز با سایر معصومین(ع) خداوند را پرستش می نمودند.چنانکه مرحوم کلینی با سلسله اسناد خود از جابربن یزید جعفی از امام باقر(ع) روایت کرده که فرمودند: ای جابر نخستین موجودی که خداوند آفرید محمد(ص) و عترت رهنما و ره یافته او بودند. آنها اشباح نوری بودند(تصویرهای نورانی) در برابر خداوند.

جابر گفت: اشباح چیست ؟ فرمود: سایه نور، ابدان نوری بدون روح،که موید بودند به روح واحدی از روح القدس( روح اعظم که مقامش بالاتر از فرشتگان است).او (محمد) و عترتش خدا را می پرستیدند. خداوند آنها را بردبار، دانشمند، نیکوکار و برگزیده افرید.

3-علی(ع) و ائمه معصومین(ع) در عالم ارواح

علی و سایر معصومین(ع) در عالم ارواح، معلم ملائکه بودند.

در این رابطه حدیث مفصلی از امام هشتم(ع)، از امیرمومنان(ع)، ازرسول خدا(ص). در این حدیث افضلیت پیغمبر(ص) و اهل بیت از انبیا و مرسلین وفرشتگان به روشنی بیان شده است. گزیده ای از متن این حدیث شریف:
« یا علی اگر ما نبودیم خدا آدم و حوا و بهشت و جهنم و آسمان و زمین را نمی آفرید. چگونه ما برتر از ملائک نباشیم در حالیکه ما در معرفت پروردگارمان و تسبیح و تقدیس او بر آنها سبقت گرفتیم؟

اول موجودی که خدای عزوجل آفرید ارواح ما بود. ما را به توحید و امرش گویا فرمود.آنگاه فرشتگان را آفرید.

فرشتگان چون ارواح مارا نور واحدی دیدند ما را عظیم شمردند، ما برای تعالیم ملائکه تسبیح گفتیم تا بدانند که ما مخلوقیم و او(خدا) از صفات ما منزه است(یعنی خدا چیز دیگریست ما را جای خدا نپندارند). ملائکه پس از تسبیح ما تسبیح گفتند و او را از صفات ما منزه دانستند. باز چون ملائکه عظمت«شان» ما را دیدند ما برای تعلیم ملائکه تهلیل گفتیم که جز او نیست و ما بندگان او هستیم. خدا نیستیم که واجب باشد با او یا بدون او پرستیده شویم. آنگاه ملائک گفتند: لا اله الا الله. آن هنگام که ملائک بزرگی موقعیت ما را مشاهده کردند ما تکبیر گفتیم تا آنها را تعلیم دهیم دهیم که خدا بزرگتر از این است که عظمت و موقعیت او درک شود.مگر به کمک خودش.

هنگامی که ملائک عزت و قوت ما را مشاهده کردند ما برای تعلیم آنه گفتیم«لا حول و لا قوه الا بالله»: حرکت و نیرویی جز بواسطه خدا نیست. آنگاه که ملائک مشاهده کردند نعمت هایی را مه به ما داده و واجب کرده اطاعت ما را، ما برای تعلیم ملائک گفتیم « الحمدلله»: سزاوار است که حمد کنیم خدا را در برابر نعمتش، ملائکه گفتند: الحمدلله. پس بوسیله ما ملائکه به توحید و تسبیح و تهلیل و تمجید خدا هدایت شدند»

در اینجا خلاصه ای از ترجمه ادامه حدیث را می آوریم:

« چون ما در صلب حضرت آدم قرار گرفتیم آدم مسجود ملائک شد»

در ادامه حدیث اشاره به معراج شده که می فرماید:«پیامبر(ص) فرمود: با جبرئیل به حجاب های نور رسیدیم، جبرئیل در آنجا ایستاد و نتوانست از آن حجاب ها بگذرد، من از آنه گذشتم و به جایی رسیدم که خدا با من سخن گفت، از آنجا به ساق عرش نگاه کردم دوازده نور دیدم در هر نوری سطری سبز نوشته شده بود که نام یکی از اوصیا ام در آن بود،که اولشان علی و آخرشان مهدی بود. در آنجا از جهان گیری مهدی و پاک کردن زمین از اعداء پروردگار نوشته شده بود».

وانگهی در آنجا نوشته شده بود:«حکومت مهدی با شیعیانش تا قیامت ادامه خواهد داشت»