حجت خدا از منظر ملا صدرا
یا رب
مرحوم ملا صدرا از اعلام و فلاسفه بزرگ اسلامی است در شرح بر کافی در باب امامت فصلی را به نام ” انّ الحجة لا تقوم لله علی خلقه الاّ بامام” دارد.
معتقد است خدای تعالی دستورات و فرامین بسیاری در قران دارد لکن زمانی این فرامین الزام آور است که در کنار قران ،عالم آگاه و معصوم از خطا از سوی خدا نصب شده باشد .
زیرا کسی میتواند حجت خدا باشد که اولاّ: احتمال پیدایش خطا و اشتباه و غلبه هواهای نفسانی بر او محل باشد
ثانیا": عالم و اگاه به عوالم هستی، دارای کرامت های خارق العاده باشد.راه های نجات از عذاب الهی رابداندو بر اسرار قران عالم باشد و رابطه اتصال زمین و آسمان را حفظ کندو با منطق وحی و فرشتگان اشنا باشد،طریق بندگی را بشناسد و تناسب عبادت را باروح انسان و با عوالم پس از این جهان را بداند و با مقام قرب الهی آشنا باشد.
حال اگر چنین رهبر معصومی در کنار قران نباشد،قران به تنهای حجت بر بندگان نیست زیرا جز معصومان آگاهی به اسرار و رموز قران نداشتند و ندارند.
پس قران حتما” باید قرین و عدل خود را در کنار داشته باشد به همین جهت نیز از شیعه و سنی حدیث ثقلین پیامبر صلی الله نقل شده است که فرمود: انیّ تارک فیکم الثقلین ،کتاب الله و عترتی اهلبیتی لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض،
من شما را ترک میکنم در حالی که دو شی گرانبها برای شما میگذارم، کتاب خدا و عترت و اهلبیتم . این دو از هم جدا نیستند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.
در روایت 4 همین فصل آمده است:الحجة قبل الخلق و مع الخلق و بعد الخلق؛ ائمّه علیهم السلام قبل از ایجاد خلایق ،حجت خدا بوده اند و همراه با آنان نیز حجت اند و و پس از انقراض عالم نیز حجت هستند.
خدای منان نظام هستی را برای پیدایش نفوس کامل و ذوات عالی و انوار شامخ آفرید و اراده اش از آفرینش در جهت استکمال و تمامیت وجودی انهاست.
اگر آنان مأمور به هدایت خلق و مکلف به تکالیف سخت نبوت وامامت هستند قبل از اینکه خلق از رنج و زحمت انان استفاده برند خودشان به وسیله این تکالیف تا عالی ترییت درجات قرب الهی صعود میکنند.
و آنچه آنان از تکالیف و دستورات بسیار مشکل استفاده کرده اند نسبت به آنچه امّت نصیبشان گشته همانند نسبت بی نهایت با متناهی است.
بر این اساس ذات آن بزرگواران قبل از خلق و بعد الخلق غرض از خلقت عالمیان و دلیل اصل ایجاد بوده است.علّت نهایی نظام صنع هستند و بدون انان خدا دست به ایجاد نمیزد.لذاست که در زیارت جامعه کبیره میخوانیم: بکم فتح الله و بکم یختم الله.
شرح اصول کافی، صدر المتألهین.