قرطاس

فصل به لحاظ قرب و بعد دو صورت دارد: قریب و بعید.

توضیح اصطلاح

هرگاه فصلی، یک ماهیت را از ماهیت‌های دیگری که با آن در جنس قریب شریک هستند، جدا سازد، فصل قریب نامیده می‌شود، مانند ناطق نسبت به انسان که افراد انسان را از سایر حیوانات جدا می‌سازد. فصلی که یک ماهیت را از ماهیت‌هایی که با آن در جنس بعید شریک هستند متمایز کند، فصل بعید نامیده می‌شود، مانند: حساس نسبت به انسان که آن را از مشارکات در جسم نامی مثل شجر، تمییز می‌دهد.
به تعبیر دیگر، هر فصلی که نوعی را از انواع دیگری که در جنس قریب شریک هستند، جدا سازد، مانند ناطق برای انسان و حساس برای حیوان، آن فصل را فصل قریب می‌خوانند و هر فصلی که نوعی را از مشارکات در جنس بعید آن نوع، متمایز سازد، مانند حساس یا نامی برای انسان که آن را از شجر و حجر؛ نه از فرس و بقر، ممتاز می‌کند، آن فصل را فصل بعید می‌نامند. بعید بودن فصل به معنای قریب نبودن آن است؛ یعنی اگر فصلی به چندین واسطه هم فاصله داشته باشد بعید خوانده می‌شود نه ابعد. بنابراین، فصل قریب هر شئ، یکی است ولی فصل بعیدش می‌تواند متعدد باشد. اگر ناطق را فصل برای جنس انسان بشماریم فصل اقرب آن مائت خواهد بود؛ باید توجه داشت که مقسم فصل قریب و بعید، فصل طبیعی است، نه فصل منطقی و عقلی.